Türk Kelimesinin Kökeni: Tarihi Bir Yolculuk
“Türk” kelimesinin kökeni, tarihçiler ve dilbilimciler tarafından yüzyıllardır merak konusu olmuştur. Farklı teoriler ve efsaneler ortaya atılmış olsa da, kesin bir kökene dair net bir bilgi bulunmamaktadır.
Orta Asya Kökenli Bir Kavim:
En yaygın teorilerden biri, “Türk” kelimesinin Orta Asya’da yaşayan göçebe bir kavimden türediğini savunmaktadır. Bu teoriye göre, “Türk” kelimesi, “güçlü” veya “yiğit” anlamına gelen “Türk” kökünden türemiştir. Bu kavim, zamanla genişleyerek farklı coğrafyalara yayılmış ve kendi dillerini ve kültürlerini taşımışlardır.
Göktürkler ve Uygurlar:
Antik Türk tarihi boyunca, Göktürkler ve Uygurlar gibi güçlü imparatorluklar kurulmuştur. Bu imparatorluklar, “Türk” adını benimsemiş ve bu ismin yayılmasında önemli rol oynamışlardır.
Arap ve Fars Dillerindeki Kullanımı:
Arap ve Fars dillerinde de “Türk” kelimesi yaygın olarak kullanılmıştır. Bu dillerde, “Türk” kelimesi genellikle göçebe ve savaşçı halkları tanımlamak için kullanılmıştır.
Günümüzde “Türk” Kelimesi:
Günümüzde “Türk” kelimesi, Türkiye Cumhuriyeti’nin vatandaşlarını tanımlamak için kullanılmaktadır. Ayrıca, Türkçe dilini konuşan ve Türk kültürüne sahip olan tüm insanları da kapsamaktadır.
Farklı Teoriler ve Tartışmalar:
“Türk” kelimesinin kökeni ile ilgili farklı teoriler de mevcuttur. Bazı teoriler, kelimenin Moğolca veya Tunguzca kökenli olduğunu savunurken, bazı teoriler ise kelimenin daha eski bir dilden türediğini öne sürmektedir. Bu teoriler hala tartışılmakta ve kesin bir sonuca varılamamıştır.
“Türk” kelimesinin kökeni, hala tam olarak çözülememiş bir gizemdir. Farklı teoriler ve efsaneler olsa da, kesin bir kökene dair net bir bilgi bulunmamaktadır. Önemli olan, bu kelimenin arkasındaki tarihi ve kültürel mirası anlamaya çalışmaktır.
Versiyon 2
İlk kullanımı MS 1. yüzyılda Pomponius Mela ve Plinius adlı Romalı tarihçileri Azak’ın doğusunda yaşayan insanlar Turcae/Tyrcae adı ile kayda geçmiştir. “Türk” sözcüğüne yakın ifadeler Çin kaynaklarında MÖ 3. yüzyılda Çin yıllıklarında T’ieh-lê, T’u-cüeh, Ting-ling şeklinde değişik biçimlerle ifade edilmiştir. Türk adının resmî olarak kullanımı 6. yüzyıldaki Göktürk Devleti’nde Orhun yazıtlarında kullanıldı.
Bazı teoriler var. Bu teoriler Türk kelimesi siyasi bir kelimedir. Bir tane Boyun adıdır. Kendimize verdiğimiz isimdirdir. Çinlilerin bize verdiği isim gibi teoriler üretilmiştir.
Anlam bakımından;
Çin Kaynakları: Sui-Şu adlı kaynakta Tu-kie sözünün Türk dilinde miğfer anlamına geldiği belirtilmektedir. Bu kaynağa göre, Türkler adlarını yaşadıkları miğfere benzer dağların şeklinden almışlardır. Çinliler Türk kelimesini kendi fonetiklerine göre ancak “T’u-kue” veya “T’u-chüeh” şeklinde yazabilmişlerdir. Ayrıca bu kelime tek değil, çift hecelidir. Bundan da anlaşıldığı üzere Çinliler “T’u-kue” kelimesini, “Türk” değil, “Türük” veya “Türküt” kelimesinin karşılığı olarak yazmışlardır.
İslam Kaynakları: İslam kaynaklarında Türkler için Ye’cüc – Me’cüc seddinin arkasında “terk” edilmiş olduklarından bu adı aldıkları belirtilmiştir. Etimolojik açıdan da desteklenebilirliği söz konusu olan iddia Arapçadaki Türk: أتراك (atrāk) isminin “trk” kökenli bir kelime olmasıdır. Trk kökünden türeyen kelimelere baktığımızda bir şeyi bırakmak, terk etmek manalarına gelmektedirler; ترك (Tark): “bırakma, bırakıp gitme” متروك (matrūk): “bırakılmış, terk edilmiş”, متاركة (mutārakat): “bırakışma, kavgayı terk etme”.
Kaynakları: Türkçe “güç, kuvvet, kudret” anlamına gelen “Türk” kelimesi “erk” kelimesiyle eş anlamı kullanılmıştır.
Louis Bazin: Türk kelimesi “Törük” veya ”Türük”, “var olmuş, şekil kazanmış” anlamlarına gelmektedir.
Arminius Vambery: Türk kelimesini ilk defa etimolojik açıklamasını H. Vambery yapmıştır. Vambery’e göre, “Türk”, Türkçede “türemek” kelimesinden türeyip “türe”, “töre” kelimesi ile de bağlantılıdır ve “yaratılmış” “yaratık” anlamına gelmektedir. “Törük” kelimesinde “ö” sesi zamanla “ü”ye dönüşerek, kelime “türük” şeklini almıştır.
Kâşgarlı Mahmud: Türk, Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün sayfalarında Tanrı’nın selamı üzerine olsun Nuh peygamberin oğlunun adıdır.
Not: Bu makalede sunulan bilgiler, genel bilgi verme amaçlıdır ve tarihsel bir araştırmanın yerini ikame edemez. “Türk” kelimesinin kökeni ile ilgili daha detaylı bilgi için tarihsel kaynaklara ve bilimsel araştırmalara başvurmanız önerilir.
