IQ
IQ (İngilizce: intelligence quotient), zekâ katsayısı veya zekâ seviyesi, zekâyı ölçme amaçlı birkaç farklı standartlaştırılmış testlerden çıkarılan değer.
Zekanın türleri var mıdır?
Zeka tek başına bu tanımlarla sınırlı olmadığı gibi kendi içerisinde de birçok alana sahiptir. Bunlar sözel dil zekası, mantıksal-matematiksel zeka, görsel-uzaysal zek, bedensel-kinestetik zeka, sosyal zeka, içsel zeka ve doğacı zekadır. Tüm bu zeka tipleri bütün insanlarda mevcuttur. Ancak bazı insanların gerek kalıtımsal, gerekse kendilerini geliştirdikleri konu ile ilgili olarak bazı zeka türlerinin diğerlerine oranla daha fazla geliştiği gözlemlenir. Kişilerde hangi zekâ türünün daha fazla değişeceği genetik faktörlerin haricinde çocukluk döneminden itibaren beynin hangi bölümlerini geliştiren aktivitelerin yapıldığına da bağlıdır.
IQ, genel olarak, kişinin genel nüfusa kıyasla bilişsel yeteneğini derecelendiren IQ testi puanını ifade eder. Günümüzde insanların yüksek IQ’ları varmış gibi davranmaları alışılmadık bir durum değil. Çünkü akıllı hissediyorlar ve IQ ölçeğinin insan zekasını ölçmenin bir yöntemi olduğunu biliyorlar. Bununla birlikte, zeka kavramı soyuttur ve IQ ölçekleri aldığınız teste göre değişir. Genel olarak, insanların her test için en iyi performansı göstermeleri beklenemez, bu nedenle puanlara çok önem vermemek en iyisidir. Yaşadığınız yere, yaşınıza ve dil becerilerinize bağlı olarak, IQ çeşitli şekillerde ölçülebilir, ancak genellikle yazılı bir testle yapılır.
IQ deyimi Almanca Intelligenzquotient olarak Alman psikolog Wilhelm Stern tarafından 1912 yılında Alfred Binet ve Theodore Simon’un tasarladığı gibi zekayı değerlendirmek için ortaya koyduğu bir yöntemdir. IQ deyimi yaygın olsa da, Wechsler Yetişkin Ölçüsü gibi modern IQ test değerlendirmeleri artık orta değeri (ortalama zeka) 100 olan ve standart sapması 15 olan bir çan eğrisine göre öznenin konumlandırılmasına dayanır. Fakat bazı testlerde farklı standart sapma değerleri olabilir.
IQ sonuçları ölümlülük, hastalıklılık, ailevi sosyal konum ve önemli unvanlarla ve ailesel IQ ile ilişkilendirilmiştir. Veraseti neredeyse yüzyıldır araştırılsa da, kalıtsallık miktarı ve kalıtsallığının tartışma konusu olup olmasında anlaşmazlıklar vardır. IQ sonuçları, eğitimsel başarının kâhini veya özel ihtiyaç olarak nüfustaki IQ değerlerini ve bunlarla diğer değişkenlerin ilişkisini inceleyen toplum bilimcileri tarafından ve iş veriminin ve gelirin kâhini olarak kullanılır.
20. yüzyılın başlarına kadar birçok halkın zekâ katsayısı, Flynn etkisi adı verilen bir fenomenle her on yılda üç sayı artacak şekilde yükseliyor. Bu sonuçlardaki değişmelerin gerçek hayattaki zihinsel yetenekleri veya yalnız geçmiş ve şimdiki zamandaki testlerin metodolojik sorunlarını mı yansıtıp yansıtmadığı tartışmalıdır.
IQ düzeyleri
0-25 arası ağır gerilik
26-50 arası orta gerilik
51-75 arası hafif gerilik
76-90 arası sınır zekalı
91-110 arası normal zekalı
111-119 arası ileri zekalı
120-130 arası üstün zekalı
131-145 arası çok üstün zekalı
146 ve üzeri deha
Zeka testleri
Cattell Zeka Testi: Kültürden arınmıştır ve soruların belli bir zaman içerisinde cevaplanması istenir.
Alexander Pratik Zeka Testi: İlkokulu bitiren çocukların teknik becerilerinin belirlenmesi ve daha ileri sınıflara (özellikle sanat okullarına) yöneltmek için geliştirilmiştir. Testte tahta kutular, boyalı küpler verilerek çeşitli problemlerin çözümü istenir.
Porteus Labirent Testi: Zeka fonksiyonunun özel bir şekli ölçülür. Örneğin, temkinli davranmak, ileriyi görmek, çeşitli engellerden kendini korumak gibi. Bu test özellikle insanın günlük yaşamındaki davranışlarda gösterdiği beceriyi ölçer.
Binet-Terman Testi: Sözlü bir testtir. Okul, aile bilgisine ve kültürüne dayanır.
WISC-r Zeka Testi: Açılımı Welcher Intelligence Scale for Children olan, 6-16 yaş arasındaki çocuklara uygun olarak hazırlanmış, iki ana hat ve 12 alt testten oluşan, Türkiye’de en yaygın olarak kullanılan ve günümüzün en geçerli IQ testidir.
Q Puanı Artırılabilir mi?
Çocukların bebeklik dönemlerinde daha iyi beslenme ve diyet almaları durumunda daha yüksek entelektüel yetenek geliştirdiklerine dair bazı kanıtlar vardır. Okul öncesi eğitim döneminde daha yüksek düzeyde entelektüel uyarılma, çocukların ilkokul için birkaç yıl IQ puanlarını artırma eğilimindedir. Ancak IQ puanlarını kalıcı olarak artırmaz. Çoğunlukla, yetişkin IQ puanı zaman içinde önemli ölçüde artmaz. Hafıza teknikleri eğitimi, yeni beceriler öğrenme, zekaya yönelik bulmacalar çözmek gibi entelektüel olarak uyarıcı bir ortamın korunmasının bilişsel yeteneği arttırdığına dair kanıtlar vardır.
IQ Sıralamasında İlk 10 Ülke (2020)
1. Hong Kong 107 puan
2. Güney Kore 106 puan
3. Japonya 105 puan
4. Tayvan 104 puan
5. Singapur 103 puan
6. Avusturya 102 puan
6. Almanya 102 puan
8. İtalya 101 puan
8. Hollanda 101 puan
8. İsveç 101 puan
8. İsviçre 101 puan
IQ Sıralamasında Son 10 Ülke (2020)
71. Tanzanya 72 puan
39. Liberya 71 puan
7723. Gana 67 puan
73. Nijerya 67 puan
75. Gine 66 puan
75. Zimbabve 66 puan
77. Kongo DC 65 puan
78. Sierra Leone 64 puan
79. Etiyopya 63 puan
80. Ekvator Ginesi 59 puan
Türkiye, farklı kurumlarca yapılan testlerde de ortalama 88 ile 90 arasında bir IQ düzeyi ile orta sıralarda yer aldı.
En Yüksek IQ Derecesine Sahip İnsanlar
1. William James Sidis, (1898-1944), IQ: 250-300
William James Sidis de yine gerçek bir harika çocuktu. 11 yaşında Harvard Üniversitesi’ne girdi. Aynı yıl Harvard’da ders vermeye başladı! Kendisinin 40 dil bildiği tahmin ediliyor.
2. Terence Tao (1975- ) IQ: 230
Çin asıllı Avustralyalı-Amerikalı Terence Tao da “harika çocuk” olanlardan. Matematik Olimpiyatları’nda 1986 yılında bronz, 1987 yılında gümüş, 1988 yılında ise altın madalya kazanarak bu alanda en genç yaşta (13) altın madalya kazanan kişi olmuştur.
3. Christopher Hirata, (1982- ) IQ: 225
Gerçek bir “harika çocuk” olan Christopher Hirata, henüz 13 yaşında Uluslararası Fizik Olimpiyatları’nda altın madalya kazandı. 14 yaşında Caltech’te (Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü) okumaya başladı. 16 yaşında NASA’da çalışmaya başladı. Evet yanlış okumadınız: 16 yaşında!
4. Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) IQ: 213
Da Vinci çok yönlü bir zekâ da Alman romantizminin dev ismi Goethe. “Faust”un yazarı, Batı edebiyatının en büyük yeteneklerinden biri olmasının yanı sıra özellikle optik ve botanik gibi alanlarda bilimsel çalışmalar da gerçekleştirdi.
5. William Shakespeare, (1564-1616) IQ: 210
William Shakespeare 400 yıldır tüm dünyada okunmaya devam edebiyat tarihinin en önemli isimlerinden biridir.
6. Leonardo da Vinci, (1452-1519) IQ: 200
Leonardo da Vinci, bilimden, mühendisliğe, resimden heykele farklı alanlarda bu kadar çok ve başarılı eserler veren yegâne insandır belki de.
7. Nikola Tesla, (1856-1943) IQ: 195
Tüm zamanların en gizemli ve en talihsiz dehalarından biri olan Sırp asıllı mucit Nikola Tesla, sayısız buluşa imza atmıştır.
8. Sir Isaac Newton, (1642-1726) IQ: 193
Tüm zamanların en ünlü ve etkili bilim adamlarından biri olan İngiliz fizikçi ve matematikçi Sir Isaac Newton’ın en bilinen çalışması yer çekimini keşfetmiş olmasıdır.
9. Gottfried Wilhelm Leibniz, (1646-1716) IQ: 182-205
Matematik, felsefe, hukuk ve siyaset alanında eserler vermiş büyük Alman matematikçi ve düşünür Leibniz özellikle matematik ve felsefe tarihinde büyük bir öneme sahiptir.
10. Galileo Galilei, (1564-1642) IQ:180-200
Galileo Galilei, matematik, astronomi, fizik ve felsefe alanlarında çok önemli katkılar yapan tüm zamanların en büyük bilimsel figürlerinden biridir.
