Ketçap

Evolution of Heinz Ketchup tarihsel gelişimi

Ketçap, domates, acı biber, şeker ve baharatlardan yapılan bir sos. Zaman zaman soğan, kereviz ve diğer sebzeler de eklenir.

Ketçap, sos, özellikle de mantar ve baharatlardan yapılan soslar için kullanılan genel bir terim olarak ortaya çıkmıştır. Bugün hâlâ bazı ülkelerde, örneğin Birleşik Krallık’ta, mantar ketçabı satılmaktadır. Yabanmersini, ançuez, istridye, ıstakoz, ceviz, limon, ceviz ve üzüm eskiden popüler olan ketçap içerikleri arasındadır. İçerisinde bulunan acı biber ile az da olsa acı olarak üretilir. Ekstra olarak acılı olanlar daha acıdır.

Ketçap genellikle patates kızartması, hamburger, sandviç, makarna ve kızartılmış veya ızgara et ile birlikte kullanılmaktadır. Likopen açısından zengin bir kaynak olan ketçap 1830’lu yıllarda ilaç olarak satılmaktaydı.
– wiki

Ketçap’ın (Ketchup) İlk Kez Ne Zaman Ortaya Çıktı?
Modern ketçaplar domates sosudur. Peki ya ketçabın ilk olarak balıktan yapıldığını biliyor muydunuz? 1690’da Çin’de salamura balık, ançüez ve baharatlarla yapılan ve içinde domates bulunmayan sos günümüzdeki Ketçap’ın kökenini oluştururken, ilk adıyla Koe-chiap, Kê-tsiap veya Ke-chiap olarak biliniyordu.

Her ne kadar Romalıların ezmeleri kayda geçen en eski sos olarak bilinse de ketçabın atası sayılamazlar. Çin’de 1690 yılında yine balık ve tavuk yemekleri için, tuzlu suda salamurası yapılmış balık ve baharatlardan oluşan bir sos kullanılıyordu. Bu sosun adı ‘ketsiap’ idi ve ünü zamanla Malezya’ya yayıldı. Orada adı ‘kechap’ olarak azıcık değişti.

17.yüzyılda Çin’de kullanılan bir yöntem ketçabın temellerini oluşturur. O dönemlerde nemli havadan dolayı balıkları kurutarak muhafaza etmek pek mümkün değildi. Bu nedenle balıklar tuzlu suda salamura yapılarak muhafaza ediliyordu. Salamura balık ve baharatlarla bir sos hazırlanıyor ve bu sos yemeklerde kullanılıyordu. Lezzetinden dolayı Çin mutfağının bir parçası olan ve Ke-chiap olarak adlandırılan bu sosun ünü kısa sürede Malezya, Singapur, Endonezya’ya kadar ulaşmıştı. 17.yüzyılın sonlarında Avrupalı tüccarlar, denizciler ve askeri kuvvetler, Asya kıtasında yayılmaya devam ediyorlardı. Özellikle Güneydoğu Asya İngilizler’in kontrolündeydi. İşgal bitip de İngilizlerin evlerine dönme vakti geldiğinde Asya kıtasına özgü yiyeceklerin nefis ve tatlı kokusunun eksikliğini hissetmeye başladılar ve şu sıralar “Ketçap” ismini verdiğimiz sos da bunlardan biriydi. Ancak bütün bu denemeleri ellerinde herhangi bir tarif olmadan yaptıkları için ortaya birçok farklı versiyon çıktı.

Bunu da oku :  Dini Günler

Ketçap ve Yayılması
18.yüzyılda Asya’daki İngiliz tüccar ve denizciler tarafından keşfedilen bu sos çok beğenildi. Bu sosu kendi ülkeleri olan İngiltere’ye götürdüler ancak bu sosun içeriğini tam olarak bilemeyen İngiliz aşçılar mantar, ceviz, salatalık ve çeşitli baharatlar kullanarak sos hazırlayıp yemeklerde kullandılar. Ketch-up olarak telaffuz ettikleri bu sos çok beğenildi ve tüm İngiltere’ye yayıldı. Günümüzde hala mantardan hazırladıkları sosları kullanmaktadırlar. Domates henüz kullanılmamaktadır.

Ketçapta domates ne zaman kullanılmaya başlanmıştı?
Domatesin anavatanı Güney ve Orta Amerika’dır. Amerika’nın keşfinden sonra keşfedilen domatesin yerliler tarafından tüketilmediği fark edildi. Domatesin zehirli bir bitki olduğuna inanılıyordu. Domates bitkisi zehir etkisi yapabilecek maddeler içermesine rağmen meyvesi yenen bir bitkidir. Buradan domates gemilerle Avrupa’ya gönderildi. Zehirli olduğuna inanılan domates süs bitkisi olarak kullanılıyordu. Daha sonra zehirsiz olduğu anlaşılınca mutfaklarda kullanılmaya ve tarımı yapılmaya başlandı.

Domatesleri içeren ilk bilinen tarif 1812 yılında bitkiler üzerinde uzmanlaşmış James Mease tarafından yayınlandı. Maese’in tarifi domates, elma, çok sayıda baharat, brendi içeriyor ve sirke ya da şeker içermiyordu. Her ne kadar tarifin yayınlanmış olması çok önemli bir gelişme olsa da domatesli tarifin yeterince yayılmasını ve ketçabın domatesle bilinmesini sağlayamadı.

İlk olarak Sandy Addison tarafından 1801 yılında bir yemek kitabında verdiği ketçap tarifinde domatesi kullandı. Daha sonra Mary Randolph adındaki bir yemek kitabı yazarı kitabında domates kullanarak ketçap yapımı tarifini vermiştir ve ketçap hızla yayılan bir sos halini aldı. Domates ile hazırlanan ketçabın bir fabrikasyon ürünü olmasını ve seri üretime geçilmesini sağlayan Henry Heinz’dır. 1876 yılında fabrikasında ilk şişe ketçap üretimini gerçekleştirmiştir. Sulu ve akıcı olarak hazırlanan ketçabın şişeleri dar ağızlıydı ve sekiz köşeliydi. Daha sonra daha koyu bir kıvamda üretilmeye başlandı. Ancak dar ağızlı şişelerden ketçabı dökmek oldukça zor bir durum oluşturmuştu. Ketçap adı Heinz markası ve şişesiyle özdeşleştiğinden diğer üreticilerde aynı şekilde şişelerde üretip satmaya başladı. 1983 yılında Heinz firması günümüzde de kullandığımız plastik, ortasından sıkılan şişeler geliştirdi. Asya’dan Amerika’ya kadar uzanan ketçabın serüveninden sonra ketçap günümüzde en çok tercih edilen soslardan biri olmuştur.

Derken tarihe geçecek bir hamle ile 1905’te ketçabın tarifi tamamen değişerek bugün bildiğimiz haline kadar geçen bir süreçten geçti…

Bunu da oku :  Doğada Yok Olmayan Atıklar

Henry J. Heinz, Almanya’nın Kallstadt kentinden Pittsburgh, Pennsylvania’ya göç eden ebeveynlerin sekiz çocuğundan biriydi.

Heinz, 1869’da konserve turşu üretiyor turşuları içi görünen çam şişelere koyarak kalitesini gösteriyordu.

Bir gün buzdolabında uzun süre dayanabilecek bir ketçap yapabilseydi çok güzel olacağını düşündü. Henry John Heinz, konserve yerine olgun domatesleri kullanarak ve sirke içeriğini daha önce hiç görülmemiş seviyelere çıkardı. Domates, özel baharat ve nişastadan yapılan yoğun bir sos olan “Catsup” için Çin tarifini uyarlayarak ketçabı icat etti.

Bu tarifle birlikte 1905 yılında Heinz markası 5 milyon şişe ketçap sattı.

Organik Ketçap Nasıl Yapılır?
İçerisinde ne olduğu bilinmeyen, sözde domates ile yapılmış, özellikle çocuklarımızın fazlası ile tükettiği bir gıda olan ketçabı hazır almaya gerek kalmadı.

Malzemeler
⤙ 2.5 kg Domates
⤙ Acılı ketçap için; 6-7 adet kırmızı acı süs biberi
⤙ Tatlı ketçap için; 3 adet tatlı kırmızı salçalık biber
⤙ 3 adet orta boy kuru soğan
⤙ 2 diş sarmısak
⤙ 2 yemek kaşığı şeker
⤙ 2-3 yemek kaşığı üzüm sirkesi
⤙ 6 yemek kaşığı zeytinyağı
⤙ 2 tatlı kaşığı kaya tuzu
⤙ 1 tatlı kaşığı buğday nişastası – büyük bir kavanoz yapacak iseniz ve tüketimi 1 haftadan fazla uzun sürecek ise nişasta katmayın.
⤙ Tane kişniş, tane kimyon, tane karabiber,
⤙ 3 adet defne yaprağı, 2 adet karanfil, küçük bir parça tarçın

Bunu da oku :  Tavuk mu yumurtadan, yumurta mı tavuktan çıktı?

Hazırlanışı
⤽ Domates, soğan, sarımsak ve biberi büyük büyük doğrayın.
⤽ Geniş bir tencereye alın.
⤽ Baharatları küçük bir tülbent parçasının içine yerleştirin ve ağzını bağlayın.
⤽ Hazırladığınız baharat poşetini de doğradığınız sebzelerin üzerine yerleştirin.
⤽ Tencerenin ağzını kapatıp kısık ateşte sebzeler iyice yumuşayana kadar pişirin.
⤽ Sebzeler pişince baharat poşetini içerisinden çıkarın.
⤽ Ardından sebzeleri robottan geçirin, püre haline getirin.
⤽ Hazırladığınız püreyi süzgeçten geçirin.
⤽ Süzgeçten geçirilen ketçabı tekrar bir tencereye alın ve ocağa koyun.
⤽ Zeytinyağı, tuz ve şekeri ilave edip karıştırın.
⤽ Pişmeye bırakın, ara ara karıştırın.
⤽ Sirkeyi ilave edin.
⤽ Eğer kısa sürede tüketmek için yaptıysanız nişastayı bu aşamada ketçaba ekleyin ve sürekli karıştırın.
⤽ Kaynamaya başladıktan sonra etrafa sıçramaya başladı ise ve ya kaynarken yanardağ gibi gözenekler çıkıyor ise ketçap olmuş demektir.
⤽ Uzun süre kullanmak için yaptıysanız kavanozlara doldurun ve ağzı kapalı olarak ters çevirip soğuması için bekletin.
⤽ Eğer 5-6 günlük yaptıysanız kavanoz koyun ve soğuduğunda ağzını kapatın, buzdolabında muhafaza edin.

5/5 - (6 votes)
(Visited 13 times, 1 visits today)

Related posts

Leave a Comment